opis filmu
Józef Odrowąż, ranny powstaniec styczniowy, trafia do dworku Salomei Brynickiej, która ratuje mu życie i otacza opieką. Młodzi zakochują się w sobie. Matka Józefa, księżna Odrowążyna, nie zgadza się na małżeństwo syna z ubogą szlachcianką.
treść
Podczas jednej z bitew powstania styczniowego, pod Małogoszczem, Józef Odrowąż odnosi poważne rany i cudem uchodzi z życiem. Ciężko ranny dociera do pobliskiej wsi, gdzie zostaje zatrzymany przez wrogo do niego nastawionych chłopów. Jedna z wieśniaczek postanawia mu pomóc. Ratuje go i odsyła do dworu w Niezdołach. Tam zaczyna opiekować się nim uboga szlachcianka Salomea Brynicka oraz jej stary i niedosłyszący sługa Szczepan Podkurek. Kilka razy, z narażeniem życia, udaje im się ukryć ciężko rannego powstańca przed rewizjami armii zaborcy. Między młodymi rodzi się uczucie. Po jakimś czasie do dworu w Niezdołach trafia poszukująca syna księżna Odrowążyna. Okazuje się, że przybysz jest księciem. Księżna nie wyraża zgody na małżeństwo syna z Salomeą. Syn wyjeżdża z matką, pozostawiając w dworku zrozpaczoną ukochaną.
komentarz
głosy prasy
„W krytyce swojej o obrazie »Rok 1863« zaczynam od wad obrazu, gdyż tych jest niewiele. Pan Edward Puchalski pracuje metodami starymi, brak mu zupełnie kultury artystycznej i nie opanowuje sytuacji. Zarzucamy mu również niefortunny wybór p. Hryniewiczówny na rolę bohaterki. »Rok 1863« osnuty na tle genjalnej powieści Stefana Żeromskiego »Wierna rzeka« wykonany jest technicznie bardzo starannie. Całą zasługę tego przypisuję operatorowi p. Wywerce, który z dniem każdym zapisuje się w historji budowy przemysłu filmowego polskiego jako zdolny, pracowity operator. [...] Dekoracje skromne, jednak bez zarzutu. Tereny na naturze wybrane dobrze. P. Hryniewiczówna nie powinna była grać rolę bohaterki, niema ku temu żadnych danych. Jest sztywna i mało podkreśla akcent dramatyczny. P. R. Sobiszewski posiada wyjątkowe warunki ekranowe. Gra doskonale i wybija się bezsprzecznie na pierwsze miejsce śród artystów filmowych. P. Lasocki gra wyśmienicie. Warunki charakterystyczne wyjątkowe. Całą grę traktuje smacznie, po malarsku. Pani Marcello-Palińska wywiązała się nobliwie ze swej roli. P. Bednarczyk był dobry, specjalnie zwraca na siebie uwagę w doskonałej scenie agonji. Stylowym margrabią Wielopolskim był p. Zelwerowicz. Jedynie gra »oficerów rosyjskich« (Rydzewski etc.) pozostawia wiele do życzenia. Sceny zbiorowe bardzo udatne, tylko dlaczego chłopi są ciągle w świątecznych strojach? Nowej wytwórni Phos życzymy powodzenia, na które szczerze zasługuje. Temat dobrany szczęśliwie. Obraz cieszy się dużem powodzeniem, czego dowodem liczne brawa i oklaski w przeciągu 4 tygodni wyświetlania w kino Colosseum”.
„Kinema”, 1922, nr 19-20.
plakaty i fotosy
Pierwsza w polskiej kinematografii ekranizacja powieści „Wierna rzeka” Stefana Żeromskiego. Reżyser Edward Puchalski zaczął karierę filmową w czasie pierwszej wojny światowej, odnosząc wielkie sukcesy na terenie Cesarstwa Rosyjskiego. Po powrocie do Polski stał się jednym z najbardziej znanych reżyserów i scenarzystów filmowych. Film powstał we wczesnym okresie funkcjonowania młodej kinematografii odradzającego się państwa polskiego. Tym bardziej należy docenić jego stronę realizacyjną.
W roli rannego księcia Odrowąża wystąpił popularny w pierwszej połowie lat 20. aktor Ryszard Sobiszewski. Ten znakomity tancerz i pedagog, urodzony w 1888 roku (uczył tańca jeszcze w latach 60.!), musiał zrezygnować z kariery filmowej z powodu choroby oczu. W filmie wystąpili także znani i utalentowani aktorzy teatralni, których przygoda z filmem zakończyła się udziałem w kilku tylko produkcjach pierwszej połowy lat 20. Stąd też niepowtarzalna okazja obejrzenia gry zapomnianych już dziś aktorek – Stanisławy Chrzanowskiej czy Heleny Marcello-Palińskiej.
Z okazji repremiery w 2013 roku muzykę do filmu napisał Michał Lorenc.